زنبورستان و زنبورداری

همان طوری که نرکشی در ماه پیش اعلام پایان یافتن سال جمعیت ها بوده، شروع زنبورداری شهریور ماه نیز اعلام آغاز سال برای زنبورها در ایران است.

زنبوردار حتما باید در نظر گرفته و با زنبورهایش با تقویم خودشان کار کند نه با تقویم ما ، تقویم سالانه زنبورها با تقویم سالانه ما 5 ماه تفاوت زمانی نشان می دهد. این وضع و این تفاوت برای زنبوردار فوق العاده مهم است. در این ماه معمولا شدت گرمای تابستانی می شکند. هوا رو به اعتدال می گذارد. با اینکه هنوز سرد نشده ولی دیگه از آن گرمای شدید تابستانی خبری نیست. شب ها در نقاط مرتفع کشور ما در اطراف شهرهایی مانند اردبیل، همدان، دماوند و اراک هم سرد می شود. زنبورها با حس کردن اوضاع کم کم خودشان را برای زمستان آماده می کنند. ملکه مرتب از تعداد تخم هایی که در 24 ساعت می گذارد می کاهد. زنبوردار با ادامه تغذیه زمستانی سعی می کند که از شدت کاستن تخم ریزی تا آنجا که ممکن باشد جلوگیری کند. چون زنبورهایی که از این به بعد متولد می شوند پاییز و زمستان و حدود یک ماه از بهار را در جمعیت می گذرانند. جمعیت در اواخر زمستان و فروردین ماه هر چه قوی تر باشد موفق تر بوده و عسل زیادتری به کندو می آورد. جلوگیری از کم شدن تعداد تخم هایی که ملکه روزانه در این ماه می گذارد به کمک تغذیه زمستانی برای رسیدن به همین هدف نیز هست. البته هدف اصلی تامین ذخیره زمستانی جمعیت ها می باشد.

تغذیه زمستانی در زنبورداری شهریور ماه

برای تغذیه در این ماه از شربتی استفاده می شود که با نسبت 2 کیلو شکر و 1 لیتر آب تهیه می گردد. بعضی ها نسبت 3 کیلو شکر و 2 لیتر آب را ترجیح می دهند که این هم صحیح است. اگر به این شربت ها در مقابل هر لیتر آب یک الی 2 قاشق غذا خوری عسل اضافه شود زنبورها آن را بهتر قبول می کنند و اگر آن را با مقداری دارو ضد بیماری نوزما مثل فوماژیلین مخلوط شود با بیماری مزبور مبارزه شده و زنبورها زمستان را سالم تر می گذرانند و از مرگ و میر زمستانی نسبتا جلوگیریی می شود. پس از پایان تغذیه زمستانی زنبوردار ناگاه ملتفت خواهد شد که جمعیت ها به شدت ضعیف شده و از این وضع سخت ناراحت می شود. مثلا کندوهایی که در آغاز تغذیه 20 قاب پر از زنبور داشته اند، در پایان آن تعداد قاب های پر از زنبورشان به 14 عدد هم نمی رسد. این جریان کاملا طبیعی است و جای ناراحتی نیست. چه هنگام شروع تغذیه بیشترین تعداد زنبورهای جمعیت را زنبورهای بهاری و تابستانی تشکیل می دادند که در جریان جمع آوری و غلیظ کردن شربت تلف شده و از بین رفته اند و در پایان تغذیه تعداد کمتری از آنها هنوز باقی مانده و بقیه شان زنبورهای زمستانی می باشند. اینست که جمعیت نسبتا ضعیف گردیده است. زنبورهای بهاری و تابستانی که به هر حال باید از بین بروند چه بهتر که هر چه زودتر حذف شوند.

زمان جا به جایی قاب ها در زنبورداری شهریور ماه

وقتی که تعداد قاب هائی که دو طرفش پر از زنبور باشد به حدود 10 قاب تقلیل یافت طبقه دوم را برمی دارند و هر زمان به 8 عدد یا کمتر رسید کندو را تنگ می کنند در بعضی از زنبورداری ها طبقه دوم را هرگز برنمی دارند. این عمل بیشتر در مناطقی توصیه می شود که در آنجا بعضی از سال ها هوای سرد در وسط زمستان ناگهان گرم می شود بطوری که خوشه زمستانی در داخل کندو بازشده زنبورها پرواز و ملکه تخمگذاری را شروع می نماید و این گرما مثلا حدود 2 هفته ادامه می یابد ناگهان دوباره هوا سرد می شود و حتی اغلب برف هم می بارد زنبورها با ناچار تخم و لاروها را رها کرده به خوشه زمستانی برمی گردند. لاروهای خارج مانده از خوشه در اثر سرما داخل سلول ها مرده و می گندند. عفونتی که ایجاد می شود جمعیت و زنبورهایش را ناراحت می کند. به علاوه کلی از زحمات ملکه و جمعیت هدر می رود و حال آنکه در کندوهای 2 طبقه معمولا خوشه ها باز نمی شود و در نتیجه چنین مسئله ای پیش نمی آید.
زنبورعسل عادت به تمیزی فوق العاده دارد و هیچ نوع کثافتی را در داخل کندو تحمل نمی کند. حتی دفع مدفوع را تنها در خارج از کندو و در حال پرواز انجام می دهد. در حالت عادی زمانی که مرگش را حس کرده و به خارج از کندو پرواز می کند و دیگر برنمی گردد. تنها زمانی داخل کندو می میرد که مرگش ناگهانی باشد. مثلا از زنبور دیگری نیش خورده و فرصت پرواز به خارج از کندو را نداشته باشد . جمعیت های ضعیف را نخست با یک بچه مصنوعی متحد کرده آنگاه تغذیه زمستانی را شروع می کنند. اگر بچه مصنوعی در زنبورستان نبود با یک جمعیت قوی هم همین کار را می توان کرد. ولی جمعیت های ضعیف را در زمستان نباید در زنبورستان تحمل نمود چون به راحتی انواع و اقسام بیماری ها را گرفته و داخل زنبورستان پخش می کنند.

بررسی ملکه در زنبورداری شهریور ماه

زنبورستان باید تا اواسط این ماه از وجود زنبورهای نر کاملا پاک شده باشد. هرگاه در اواخر زنبورداری شهریور ماه و اوایل مهر ماه در کندوئی زنبورهای نر دیده شد باید کندو را باز و قابها را بیرون آورده و ملکه اش را حتما به چشم دید. دیدن تخم ها و لاروها در این ماه از سال ها و ماه های بعدش به هیچ وجه نشان دهنده وجود ملکه در کندو نیست. چه ممکن است جمعیت مدتها پیش ملکه اش را از دست داده و کارگران تخمگذاری کرده باشند. در زنبورداری شهریور ماه و یا ماه آینده بهتر است تعویض ملکه جمعیت های ضعیف را انجام داد. با اینکه جمعیت ها ، ملکه را در پاییز با تلفات بیشتری قبول می کنند تا بهار ولی باز تعویض در پاییز را باید ترجیح داد چون جمعیت در بهار آینده به سرعت قوی شده و عسل زیادتری می دهد. برای اینکه تلفات ملکه کمتر شود از روش ویژه ای در تعویض پاییزی ملکه استفاده می گردد.

آخرین مهاجرت در این ماه انجام می شود و زنبورها را به محل اصلیشان یعنی مکانی که پاییز و زمستان تا بهار در آنجا می گذرانند برمی گردانند. قبل از مهاجرت باید طبق قوانین کوچ عمل نموده و پس از مهاجرت برخلاف عقیده عده ای از زنبورداران که سوراخ پرواز کندو را به سمت مشرق می گذارند تا زنبور صبح ها کارش را زودتر شروع کند. باید سوراخ های پرواز کندو را سمت مخالف باد منطقه قرار دهیم. کوفتن بادهای شدید به سوراخ پرواز و ورودش به داخل کندو تمام تعادل حرارتی داخلی آن را در هر فصل و هر ماهی که باشد بکلی بهم می زند و نه تنها فعالیت بلکه حتی زندگی عادیشان را نیز مختل می کند. این وضع بخصوص در زمستان خطرناک است.

چکیده کارهای زنبورداری شهریور ماه

• سال جدید زنبورها شروع شده و نرکشی پایان یافته
• مواظب باشید غارت می تواند در این ماه و ماه بعد بیداد کند
• تغذیه زمستانی را با قدرت شروع کنید و به پایان برسانید.
• ضعیف شدن جمعیت ها از این ماه به بعد یک امر طبیعی است.
• هروقت تعداد زنبورها خیلی کم شده باشد طبقه دوم را بردارید.
• ابتدا جمعیت های خیلی ضعیف را متحد کرده سپس تغذیه را شروع کنید.
• معمولا زنبورستان در زنبورداری شهریور ماه باید از وجود نرها پاک شده باشد.
• با انجام آخرین مهاجرت ، کندوها را به محل زمستانیشان برگردانید.
• سمت سوراخ های پرواز باید سمت مخالف باد منطقه باشد.
• با استفاده از روش ویژه پاییزی می توانید ملکه  جمعیت های خیلی ضعیف را عوض کنید.